چابهار

چابهار: کانون و آینه سیاست توسعه در ایران فردا

چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران در سواحل مکران، با جمعیتی بیش از ۱۰۶ هزار نفر بر اساس سرشماری ۲۰۱۶ ، نقش راهبردی در اتصال ایران به مسیرهای آسیای میانه و آب‌های آزاد دارد. علیرغم این موقعیت ممتار، بیش از ۶۵٪ از جمعیت آن زیر خط فقر زندگی می‌کنند و بخش عمده‌ای در سکونت‌گاه‌های غیررسمی در حاشیه شهر ساکن هستند . شاخص‌های آموزشی و اشتغال پایین (شامل نرخ بیکاری رسمی حدود ۱۴–۴۰٪) نشان‌دهنده محرومیت ساختاری اجتماعی و اقتصادی است. این ترکیب از ظرفیت لجستیکی بالا و شدت فقر، چابهار را به کانونی مهم برای سیاست‌گذاری توسعه‌ای تبدیل میکند.

.موقعیت جغرافیایی و زیرساخت‌ها

۲. جمعیت، ترکیب اجتماعی و فقر

جمعیت شهری و روستایی

فقر و محرومیت

شرایط آموزشی و اشتغال

۳. فرصت‌های توسعه

۴. چالش‌ها و موانع

برنامه جامع ده‌ساله چابهار – ایران نوین، بی‌مرز و بی‌واسطه

۱. قطب‌سازی ترانزیتی بین‌المللی

۲. شهرک صنعتی کنارک – قطب تولیدات پایه ایران

۳. بازآفرینی اقتصادی کشاورزی و شیلات بلوچستان

۴. انقلاب در توریسم ساحلی و بین‌المللی

۵. محور انسانی و عدالت اجتماعی

۶. حکمرانی نوین و زیرساخت سیاسی

۷. سیاست خارجی و جایگاه ژئوپلیتیک

چشم‌انداز چابهار – ده سال پس از جمهوری اسلامی

در چنین روزی، ده سال پس از پایان جمهوری اسلامی، چابهار از بندری محروم در حاشیه به یکی از مهم‌ترین قطب‌های اقتصادی ایران و منطقه بدل شده است. در سایه‌ی بازگشت ایران به نظم جهانی، حکمرانی شفاف، سرمایه‌گذاری آزاد و اولویت دادن به توسعه متوازن، چابهار توانسته نقشی ایفا کند که پیش‌تر در انحصار بنادری چون جبل‌علی، دوحه یا فجیره بود. امروز، چابهار می‌تواند با بنادر جنوبی خلیج فارس در رقابت قرار گیرد؛ نه از سر شعار، بلکه بر پایه واقعیت‌های لجستیکی، صنعتی و انسانی.

اقتصاد و ترانزیت

ظرفیت عملیاتی بندر چابهار اکنون از مرز ۶۰ میلیون تُن در سال گذشته و سالانه هزاران کانتینر از هند، آسیای میانه و آفریقا از این مسیر جابه‌جا می‌شود. راه‌آهن باربری چابهار–زاهدان–زابل–مشهد، به آسیای مرکزی متصل شده و چابهار را به دروازه ترانزیتی شمال‌–جنوب بدل کرده است. تبادل روزانه هزاران تُن بار زمینی و دریایی از طریق مرز میلک و مسیرهای مستقیم دریایی به بنادر پاکستان، هند، عمان و امارات، جایگاه چابهار را از «امید بالقوه» به بازوی بالفعل تجارت منطقه‌ای ایران ارتقاء داده است.

صنعت و انرژی

در منطقه‌ی صنعتی کنارک، چندین واحد بزرگ پتروشیمی و فلزی در حال فعالیت هستند که سالانه میلیاردها دلار صادرات مستقیم به همراه دارند. برق این صنایع از ترکیب انرژی گازی و نیروگاه خورشیدی ساحلی تأمین می‌شود که چابهار را به نخستین منطقه صنعتی نیمه‌خودکفا در انرژی در کشور تبدیل کرده است. اشتغال مستقیم در صنایع منطقه از مرز ده‌ها هزار نفر گذشته و مهاجرت از سراسر ایران به چابهار آغاز شده است.

رفاه اجتماعی و آموزش

نرخ فقر در منطقه که در روزگار جمهوری اسلامی بالاتر از ۶۵٪ بود، اکنون به زیر ۱۵٪ رسیده است. اغلب جوانان بومی تحصیل‌کرده یا شاغل در صنایع محلی‌اند. دسترسی عمومی به بیمه سلامت و آموزش، با زیرساخت‌های مدرن درمانی و دانشگاهی، چابهار را به یکی از معدود مناطق ایران بدل کرده که در آن شاخص توسعه انسانی رشدی دو رقمی تجربه کرده است. زنان بلوچ نقش پررنگی در تعاونی‌های توریستی، صنایع بسته‌بندی و خدمات دارند و نرخ مشارکت اقتصادی‌شان از میانگین کشوری پیشی گرفته است.

توریسم و فرودگاه بین‌المللی

فرودگاه توسعه‌یافته چابهار امروز پذیرای پروازهای مستقیم از شهرهای اروپایی ، چین و هند، دوحه، استانبول، قاهره و سایر شهرهای بین‌المللی است. با ساخت چندین هتل ۴ و ۵ ستاره، ده‌ها اقامتگاه بوم‌گردی و زیرساخت گردشگری دریایی و طبیعی، چابهار سالانه پذیرای صدها هزاز گردشگر داخلی و خارجی است. درآمد مستقیم حاصل از گردشگری از مرز یک میلیارد دلار در سال عبور کرده و به منبع پایداری برای اشتغال محلی تبدیل شده است.

حکمرانی، سرمایه‌گذاری و ژئوپلیتیک

چابهار زیر مدیریت شورای توسعه منطقه‌ای با اکثریت بومی و شفافیت ساختاری اداره می‌شود. جذب سرمایه‌گذاری خارجی در دهه گذشته از مرز ۲۰ میلیارد دلار گذشته و چند بانک و بورس منطقه‌ای در منطقه آزاد مستقر شده‌اند. چابهار دیگر نه یک بندر دورافتاده، بلکه نقطه‌ی ثقل راهبردی ایران در تعاملات با تمامی جهان علی الخصوص جنوب آسیا، آسیای میانه و شرق آفریقا است. مسیرهای ترانزیتی جدید و پایدار، جایگزین وابستگی به تنگه‌ها و انحصار جغرافیایی شده‌اند. ایران، از طریق چابهار، دوباره ایستاده است: با اقتدار، آزاد و متصل به جهان.