شهرکرد
شهرکرد، مرکز استان چهارمحال و بختیاری، در ارتفاع بیش از دو هزار متر از سطح دریا قرار دارد و به «بام ایران» شهرت یافته است. این شهر در دل رشته‌کوه زاگرس، در میان رودخانه‌های پرآب و مراتع سرسبز، از نظر طبیعی و جغرافیایی موقعیتی منحصر به‌فرد دارد. آب‌وهوای خنک در تابستان و زمستان‌های برفی، همراه با چشمه‌ها و رودخانه‌های متعدد، چشم‌اندازی زیبا و سرشار از منابع طبیعی به شهرکرد بخشیده است. با این حال، شهرکرد با وجود چنین موهبت‌هایی هنوز جایگاهی شایسته در اقتصاد و توسعهٔ ملی پیدا نکرده و بسیاری از ساکنان آن با فقر و بیکاری مواجه‌اند.
این شهر از یک سو ظرفیت‌های بزرگی در کشاورزی، دامداری، منابع آبی، صنایع‌دستی و گردشگری دارد و از سوی دیگر با چالش‌هایی چون مهاجرت گستردهٔ جوانان، نبود صنایع پایدار، ضعف زیرساخت‌ها و اتکای بیش از حد به دولت دست‌وپنجه نرم می‌کند. آیندهٔ شهرکرد وابسته به آن است که بتواند این ظرفیت‌ها را بالفعل سازد و با اتخاذ رویکردی لیبرال در اقتصاد، زمینه را برای مشارکت بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری‌های گسترده، و پیوند با اقتصاد ملی و منطقه‌ای فراهم کند. این برنامهٔ ده‌ساله در پی آن است که تصویر یک شهرکرد متحول را در افق یک دهه ترسیم کند: شهری که از حاشیه‌نشینی توسعه رهایی یافته و به یک قطب اقتصادی، گردشگری و فرهنگی در غرب ایران بدل می‌شود.
چالش‌ها و مزیت‌ها
چالش‌ها
بیکاری و مهاجرت:
بیکاری بالا یکی از مشکلات اصلی شهرکرد و استان است. جوانان تحصیل‌کرده به دلیل نبود فرصت‌های شغلی پایدار به شهرهای بزرگ مهاجرت می‌کنند و همین امر باعث شده شهرکرد با پدیدهٔ خروج سرمایهٔ انسانی مواجه شود.
ضعف صنعتی و وابستگی به دولت:
شهرکرد عمدتاً یک شهر اداری–خدماتی است و سهم بخش صنعت در اقتصاد آن بسیار اندک است. صنایع بزرگ و مادر در این منطقه شکل نگرفته‌اند و بیشتر فعالیت‌های اقتصادی وابسته به مشاغل دولتی یا صنایع کوچک پراکنده‌اند.
کمبود زیرساخت‌های ارتباطی:
جاده‌های کوهستانی، نبود خط ریلی و محدودیت پروازهای فرودگاه شهرکرد، ارتباط این شهر با شبکهٔ ملی حمل‌ونقل را دشوار کرده است. همین ضعف زیرساختی مانع جذب سرمایه و توسعهٔ تجارت شده است.
فقر ساختاری:
بخش قابل توجهی از خانوارهای شهرکرد و روستاهای اطراف همچنان با فقر ساختاری مواجه‌اند. درآمد اندک، ضعف در دسترسی به خدمات بهداشتی و آموزشی و نبود فرصت‌های برابر، سطح رفاه را پایین نگه داشته است.
مزیت‌ها
منابع آب و کشاورزی:
شهرکرد در یکی از غنی‌ترین نقاط ایران از نظر منابع آب قرار دارد. رودخانه‌های مهمی چون زاینده‌رود و کارون از کوه‌های اطراف سرچشمه می‌گیرند. این موقعیت منابع آبی فراوانی برای کشاورزی و پرورش دام در اختیار شهر قرار داده است. زمین‌های حاصلخیز اطراف شهر ظرفیت تولید محصولات باغی، لبنیات و گیاهان دارویی را دارند.
دامداری و عشایر:
چهارمحال و بختیاری از قطب‌های دامداری ایران است. حضور عشایر بختیاری و سنت دیرینهٔ دامپروری، امکان توسعهٔ صنایع لبنی، گوشتی و صنایع دستی مرتبط با دام (فرش، گلیم، صنایع چرمی) را فراهم می‌آورد.
گردشگری طبیعی و بوم‌گردی:
شهرکرد و اطراف آن از زیباترین مناطق طبیعی ایران محسوب می‌شوند. پیست اسکی کوهرنگ، چشمه‌های کوهرنگ و زاینده‌رود، روستاهای پلکانی و کوچ عشایر، همه ظرفیت‌های منحصربه‌فردی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی هستند.
پارک‌های ملی و طبیعت حفاظت‌شده:
وجود پارک‌های ملی «تنگ صیاد» و «سبزکوه» که از مهم‌ترین ذخیره‌گاه‌های طبیعی کشور هستند، یاسوج و شهرکرد را به مقصدی برای گردشگری طبیعی و علمی بدل می‌سازد. این پارک‌ها با تنوع زیستی کم‌نظیر، قابلیت آن را دارند که به قطب بوم‌گردی و آموزش محیط‌زیستی در کشور تبدیل شوند.
میراث فرهنگی و صنایع‌دستی:
فرهنگ بختیاری، موسیقی محلی، آیین‌های عشایری و صنایع‌دستی مانند قالی‌بافی، گلیم و جاجیم بخشی از هویت غنی شهرکرد هستند. جشنواره‌های فرهنگی و کوچ عشایر می‌توانند برند فرهنگی این شهر باشند و اقتصاد محلی را از راه جذب گردشگران تقویت کنند.
برنامهٔ ده‌سالهٔ توسعه
۱. زیرساخت و حمل‌ونقل
در سه سال نخست باید پروژه‌های حیاتی زیرساختی در اولویت قرار گیرند. تکمیل جاده‌های چهاربانده به سمت اصفهان و اهواز، توسعهٔ فرودگاه شهرکرد با پروازهای منظم داخلی و منطقه‌ای، و برنامه‌ریزی برای احداث خط ریلی شهرکرد–اصفهان باید در دستور کار قرار گیرد. این زیرساخت‌ها پایه‌ای خواهند بود برای جذب سرمایه‌گذاران و توسعهٔ صنایع.
۲. صنعتی‌سازی و اشتغال
صنایع تبدیلی کشاورزی باید محور صنعتی‌سازی شهرکرد باشند. ایجاد کارخانه‌های فرآوری لبنیات، بسته‌بندی گوشت و صنایع غذایی مبتنی بر محصولات باغی مانند گردو، سیب و گیاهان دارویی، ارزش افزودهٔ بالایی ایجاد خواهد کرد. علاوه بر این، احداث شهرک صنعتی تخصصی برای صنایع دستی (فرش، گلیم، قالیچه، صنایع چوبی) می‌تواند اقتصاد محلی را پویا کند. بخش خصوصی باید با مشوق‌هایی چون معافیت مالیاتی، واگذاری زمین ارزان و تسهیلات بانکی جذب شود.
۳. کشاورزی نوین
کشاورزی شهرکرد باید از سنتی به مدرن تغییر یابد. توسعهٔ کشت گلخانه‌ای، استفاده از سیستم‌های آبیاری تحت فشار و حمایت از کشت گیاهان صادراتی مانند زعفران و گیاهان دارویی بخشی از برنامه است. همچنین، تشکیل تعاونی‌های کشاورزی و اعطای وام‌های خرد به روستاییان می‌تواند موجب کاهش فقر و افزایش درآمد خانوارها شود.
۴. گردشگری، بوم‌گردی و میراث فرهنگی
گردشگری باید به یکی از پایه‌های اصلی اقتصاد شهرکرد بدل شود. توسعهٔ اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاهای اطراف، ایجاد هتل‌های مدرن، سامان‌دهی پیست اسکی کوهرنگ و طراحی مسیرهای کوه‌نوردی و طبیعت‌گردی، از اهداف این محور خواهد بود. پارک‌های ملی تنگ صیاد و سبزکوه باید به مراکز گردشگری طبیعی، علمی و آموزشی تبدیل شوند. جشنواره‌های موسیقی بختیاری و آیین کوچ عشایر می‌توانند در سطح ملی و بین‌المللی برگزار شوند تا هویت فرهنگی شهرکرد به جهان معرفی شود. صنایع‌دستی محلی نیز باید در بازارچه‌های دائمی عرضه شوند تا منبع درآمدی پایدار برای زنان و خانواده‌های روستایی باشند.
۵. توانمندسازی و مبارزه با فقر
مبارزه با فقر در شهرکرد باید بر توانمندسازی استوار باشد. ایجاد مراکز آموزش مهارت‌های فنی، هنری و خدماتی برای جوانان، اعطای وام‌های خرد برای راه‌اندازی کسب‌وکارهای کوچک، و حمایت از زنان کارآفرین از ابزارهای کلیدی این رویکرد هستند. هدف این است که هر خانوادهٔ فقیر بتواند در پایان دورهٔ ده‌ساله یک منبع پایدار درآمدی داشته باشد.
۶. بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری
اقتصاد شهرکرد باید بر دوش بخش خصوصی بنا شود. دولت صرفاً نقش تسهیلگر و ناظر خواهد داشت. پروژه‌های بزرگ عمرانی و گردشگری باید از طریق قراردادهای مشارکت عمومی–خصوصی اجرا شوند. ایرانیان خارج از کشور و سرمایه‌گذاران داخلی با مشوق‌های مالی جذب خواهند شد.
۷. محیط‌زیست و توسعهٔ پایدار
شهرکرد در دل طبیعت بکر زاگرس قرار دارد و حفاظت از این منابع حیاتی ضروری است. برنامهٔ توسعهٔ شهرکرد باید شامل مدیریت پایدار منابع آب، احیای جنگل‌های بلوط و مقابله با فرسایش خاک باشد. گردشگری و کشاورزی نیز باید با رعایت اصول محیط‌زیستی توسعه یابند تا منابع طبیعی در کنار توسعهٔ اقتصادی حفظ شوند.
چشم‌انداز ده‌ساله
ده سال پس از اجرای این برنامه، شهرکرد به شهری مدرن و پویا تبدیل خواهد شد. جاده‌ها و راه‌آهن ارتباط مستقیم آن را با اصفهان، خوزستان و فارس برقرار کرده‌اند. فرودگاهی فعال پروازهای داخلی و منطقه‌ای را میزبانی می‌کند. صنایع غذایی، لبنی و دارویی در شهرک‌های صنعتی رونق گرفته‌اند و هزاران شغل جدید ایجاد شده است. کشاورزی نوین درآمد روستاییان را چند برابر کرده و فقر ساختاری به‌طور چشمگیری کاهش یافته است.
گردشگری و بوم‌گردی در شهرکرد شکوفا خواهد شد؛ پارک‌های ملی تنگ صیاد و سبزکوه به مقاصد شناخته‌شدهٔ ملی بدل شده‌اند، اقامتگاه‌های بوم‌گردی در روستاها رونق گرفته‌اند، و جشنواره‌های موسیقی و فرهنگی بختیاری شهرکرد را به یک مقصد فرهنگی مهم در ایران تبدیل کرده است. صنایع دستی و میراث فرهنگی محلی نه تنها در بازارهای ملی، بلکه در بازارهای بین‌المللی نیز جایگاهی یافته‌اند.
در این چشم‌انداز، شهرکرد شهری پویا، سبز و ثروت‌آفرین خواهد بود که طبیعت و فرهنگ خود را به سرمایهٔ اصلی توسعه تبدیل کرده و جایگاه ویژه‌ای در نقشهٔ ملی و منطقه‌ای ایران پیدا کرده است