یاسوج
یاسوج در قلب زاگرس و در میان جنگل‌های بلوط و رودخانه‌های خروشان، شهری است که طبیعت را به ستون فقرات هویت خود بدل کرده است. با این همه، شهری که لقب «پایتخت طبیعت ایران» را دارد، هنوز از نظر اقتصادی و صنعتی جایگاهی در خور پیدا نکرده است. یاسوج در حالی به مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد تبدیل شده که بیش از هر چیز به یک شهر اداری–خدماتی شباهت دارد و بخش بزرگی از جمعیت جوان آن برای یافتن فرصت‌های شغلی به شیراز، اصفهان یا تهران مهاجرت می‌کنند. آیندهٔ این شهر وابسته به آن است که از اتکای صرف به منابع طبیعی عبور کند و مسیر توسعهٔ متوازن، صنعتی‌سازی و بهره‌گیری از گردشگری پایدار را در پیش گیرد.
چالش‌ها و مزیت‌ها
چالش‌های یاسوج ریشه‌ای هستند. نخست، بیکاری بالا که بخش زیادی از جوانان تحصیل‌کرده را به مهاجرت واداشته است. دوم، نبود صنایع پایدار و تکیهٔ بیش از حد بر مشاغل دولتی که باعث شده اقتصاد شهر انعطاف‌پذیری لازم را نداشته باشد. سوم، ضعف زیرساختی: فرودگاه یاسوج پروازهای محدودی دارد، شهر به شبکهٔ ریلی کشور متصل نیست و جاده‌های کوهستانی آن در بسیاری مواقع ایمن و کارآمد نیستند. چهارم، پراکندگی روستاها و کمبود سرمایه‌گذاری بخش خصوصی که باعث شده ظرفیت‌های محلی بالفعل نشود.
اما در سوی دیگر، یاسوج مزیت‌هایی دارد که اگر به‌درستی مدیریت شوند، موتور محرک توسعه خواهند بود. منابع آبی فراوان و زمین‌های مستعد کشاورزی آن را به یکی از قطب‌های بالقوهٔ کشاورزی نوین تبدیل کرده است. موقعیت کوهستانی و آب‌وهوای معتدل، این شهر را به مقصدی ممتاز برای گردشگری چهار فصل بدل می‌سازد. حضور دانشگاه یاسوج و نیروی انسانی جوان، امکان پیوند دانش و صنعت را فراهم می‌آورد. همچنین موقعیت جغرافیایی شهر، در مسیر اتصال جنوب به مرکز ایران، فرصتی استراتژیک برای ایجاد حلقهٔ ارتباطی میان خوزستان، فارس و اصفهان به شمار می‌رود.
برنامهٔ ده‌سالهٔ توسعه
۱. بازسازی زیرساخت‌ها:
نخستین گام، اتصال یاسوج به شبکهٔ ملی حمل‌ونقل است. احداث خط ریلی یاسوج–اصفهان و توسعهٔ فرودگاه با پروازهای منظم داخلی و منطقه‌ای باید در دستور کار قرار گیرد. جاده‌های کوهستانی باید چهاربانده و ایمن شوند تا ارتباط این شهر با شیراز، اهواز و اصفهان آسان‌تر گردد. در کنار این‌ها، توسعهٔ شبکهٔ برق پایدار و گازرسانی کامل به مناطق روستایی ضروری است.
۲. صنعتی‌سازی و اقتصاد محلی:
یاسوج باید از قالب یک شهر صرفاً اداری خارج شود و صنایع کوچک و متوسط در آن شکل بگیرد. صنایع تبدیلی کشاورزی، از جمله فرآوری انگور، گردو، گیاهان دارویی و لبنیات، می‌تواند ارزش افزودهٔ بالایی ایجاد کند. ایجاد شهرک صنعتی تخصصی در حوزهٔ محصولات غذایی و دارویی، صنایع چوب و صنایع دستی، محور صنعتی‌سازی در این شهر خواهد بود. بخش خصوصی باید با مشوق‌های مالیاتی و واگذاری زمین ارزان به میدان آورده شود.
۳. کشاورزی نوین:
منابع آب و خاک یاسوج ظرفیت آن را دارند که کشاورزی مدرن در مقیاس بزرگ اجرا شود. کشت گلخانه‌ای، آبیاری تحت فشار و توسعهٔ محصولات صادراتی مانند زعفران، گیاهان دارویی و میوه‌های باغی، باید جایگزین الگوهای سنتی شود. ایجاد تعاونی‌های روستایی و اعطای اعتبارات خرد به کشاورزان، چرخهٔ فقر را در حاشیهٔ شهر و روستاها خواهد شکست.
۴. گردشگری پایدار:
یاسوج با آبشارهای متعدد، جنگل‌های بلوط و کوهستان‌های سر به فلک کشیده، باید به مقصد نخست طبیعت‌گردی ایران تبدیل شود. توسعهٔ هتل‌ها و اقامتگاه‌های بوم‌گردی، سامان‌دهی پیست اسکی کاکان و طراحی مسیرهای کوه‌نوردی و طبیعت‌گردی بخشی از این برنامه است. علاوه بر آن، جشنواره‌های موسیقی بومی، بازارچه‌های صنایع دستی و رویدادهای فرهنگی سالانه می‌توانند هویت شهری یاسوج را تقویت کنند.
۵. توانمندسازی و مبارزه با فقر:
برای مقابله با بیکاری، باید بر توانمندسازی مردم تمرکز کرد. آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای، حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و خانگی، و تسهیل دسترسی به وام‌های خرد برای زنان و جوانان از ابزارهای اصلی این برنامه هستند. روستاییان باید فرصت راه‌اندازی مشاغل مکمل مانند گردشگری روستایی، دامداری صنعتی کوچک و صنایع دستی داشته باشند.
چشم‌انداز ده‌ساله
ده سال پس از اجرای این برنامه، یاسوج چهره‌ای کاملاً متفاوت خواهد داشت. جاده‌ها و خطوط ریلی مدرن آن را به جنوب و مرکز ایران متصل کرده‌اند و فرودگاهی فعال، شهر را به شبکهٔ پروازهای داخلی و منطقه‌ای پیوند داده است. صنایع غذایی، دارویی و چوبی در شهرک‌های صنعتی فعالند و هزاران شغل پایدار ایجاد شده است. کشاورزی نوین و گلخانه‌ای درآمد کشاورزان را چند برابر کرده و فقر ساختاری به‌طور چشمگیری کاهش یافته است.
در افق ده‌ساله، یاسوج به عنوان پایتخت گردشگری طبیعی ایران شناخته می‌شود؛ آبشارهای آن مقصد گردشگران داخلی و خارجی است، جشنواره‌های فرهنگی‌اش در تقویم ملی جای گرفته و اقامتگاه‌های بوم‌گردی روستاهای اطراف، زندگی جدیدی به مناطق روستایی بخشیده‌اند. بخش خصوصی ستون اصلی اقتصاد شهر است و دولت صرفاً نقش تسهیلگر دارد.
یاسوج دیگر شهری مهاجرفرست نخواهد بود؛ بلکه شهری پویا، سبز، گردشگری و صنعتی خواهد شد که به‌عنوان پل ارتباطی جنوب و مرکز ایران جایگاهی شایسته در اقتصاد ملی می‌یابد.